ข้อจำกัดของไดอะล็อค (1)

ที่ผ่านมา อาจเอ่ยถึงแต่ประโยชน์ของไดอะล็อค ในตอนนี้จะพูดถึงความยากในการฝึกและข้อจำกัดในกระบวนการนี้บ้าง

จากประสบการณ์ ไดอะล็อคสำหรับผู้เริ่มต้นนั้น จะสร้างความกังวล อึดอัด ไม่สบายใจ มากกว่าความรู้สึกสบายผ่อนคลาย

นั่นเป็นเพราะกระบวนการใดๆก็ตามที่สร้างการเปลี่ยนแปลง ย่อมจะต้องทำให้เรารู้สึกไม่คุ้นชิน และต้องออกไปจาก พื้นที่อันปลอดภัย (Comfort Zone) นี่จึงเป็นสิ่งแรกที่ผู้เข้าร่วมจะต้องเตรียมตัวเตรียมใจไว้

เมื่อมาเข้าร่วมวงในระยะแรก ก็จะพบบรรยากาศบางอย่างที่น่าอึดอัด นั่นเป็นเพราะ ในวงสนทนาที่มีบางคนเป็นผู้ใหญ่ หรือเป็นคนพูดเก่งมีความมั่นใจสูง เราก็มักจะได้ยินเสียงคนๆนั้นอยู่แทบจะตลอดเวลา

การผูกขาดการพูดอยู่คนเดียว เช่นนี้ก็ถือเป็นการข่มคนอื่นโดยไม่รู้ตัว เพราะเราทำให้เสียงของตัวเองดังหรือเป็นที่รับรู้มากกว่าเสียงของคนอื่น

ส่วนคนที่อายุน้อยกว่า หรือรู้สึกว่าด้อยกว่าในทางใด เช่นเป็นคนที่คิดช้า คิดมากคิดนาน หรือไม่ค่อยมั่นใจในตนเอง ก็จะได้แต่นั่งเงียบ ไม่ค่อยพูด ไม่ค่อยแสดงความคิดเห็น

บางคนที่เพิ่งเข้ามาใหม่ บางครั้งก็ยังรู้สึกไม่คุ้นเคย ไม่ปลอดภัย มัวกังวลอยู่ว่าควรจะพูดอะไรดี บางคนก็กลัวว่าจะพูดอะไรผิด ก็เลยได้แต่นั่งเงียบเช่นกัน

แล้วก็กลายเป็นว่า พอนั่งไปสักพัก ก็จะรู้สึกอึดอัดกดดัน เพราะไม่มีโอกาสได้พูด จริงๆต้องบอกว่า ไม่มีจังหวะให้พูดมากกว่า แล้วคนประเภทนี้ก็มักจะไม่สร้างโอกาสให้ตนเองได้พูด แต่เลือกที่จะอยู่เฉยๆ เพราะรู้สึกปลอดภัยกว่า

การมีบทบาทในวงเช่นนี้ ถือเป็นธรรมชาติในวงสนทนาทั่วๆไปในทุกที่ บางคนสวมบทบาทเป็นผู้ชี้นำ บางคนก็สวมบทบาทเป็นผู้เดินตามไปโดยอัตโนมัติ ทำให้เกิดความไม่สมดุลกันในวงสนทนา ทำให้เกิดบรรยากาศที่อึดอัดคับข้องใจขึ้น

เหตุการณ์ที่มักเกิดขึ้นบ่อยอีกประการ เมื่อการสนทนาในวงเป็นไปอยู่ เราเกิดความคิดที่อยากจะแลกเปลี่ยนในประเด็นนั้น กำลังจะยกมือขึ้นพูด อยู่ดีๆมีคนยกมือแล้วพูดก่อน แต่ดันเปลี่ยนหัวข้อสนทนาไปเรื่องอื่น ทำให้ดูว่า เรื่องที่เราอยากพูดก็เลยดูจะช้าไปเสียแล้ว ครั้นจะยกมือพูดเรื่องที่เราเตรียมไว้ ก็จะเป็นการวกกลับมาเรื่องเดิมอีก แต่ถ้าไม่พูดก็ยิ่งอึดอัดมาก

บางครั้ง หัวข้อสนทนาก็จะเปลี่ยนเร็วมาก ขณะที่เรากำลังคิดใคร่ครวญเรื่องหนึ่งอยู่ หัวข้อสนทนาในวงก็ถูกเปลี่ยนไป พอเราได้ยินเรื่องใหม่ กำลังคิดเกี่ยวกับมันอยู่ หัวข้อก็ถูกเปลี่ยนไปอีก

การกระโดดไปมาอย่างรวดเร็วนี้ ทำให้เราไม่สามารถลึกซึ้งกับเรื่องที่อยู่ตรงหน้าได้ บางคนจะรู้สึกอึดอัดมาก เพราะการพูดคุยแบบฟรีสไตล์ไม่มีหัวข้อนี้ ทำให้เกิดเรื่องราวมากมาย และอาจรู้สึกว่า ไม่สามารถยึดการสนทนาไว้กับเรื่องใดเรื่องหนึ่งได้ เหมือนจะจับสาระอะไรไม่ได้เลย…

เหตุการณ์ทั้งหมดนี้ ผู้เข้าร่วมวงไดอะล็อคใหม่ๆ จะมองว่า เป็นความอึดอัดคับข้อง น่ารำคาญใจ และเป็นการเสียเวลาโดยเปล่าประโยชน์ โดยที่ไม่ได้อะไรเท่าไหร่

หลายคนจึงคิดว่า “สิ่งนี้ มันไม่ใช่สำหรับเรา”แล้วก็เลิกไป แต่นั่นไม่ใช่การแก้ไขที่ต้นเหตุ เราควรทำอย่างไรกับเรื่องนี้ ติดตามต่อตอนหน้าครับ