ไดอะล็อคพื้นฐาน (2): คำถามที่มักสงสัย

ความต่อจากตอนที่แล้ว ผมกำลังเล่าถึงประสบการณ์ บรรยากาศในวงไดอะล็อคครั้งแรก กับสมาชิกใหม่ 18 คน ที่ต่างก็เป็นคนแปลกหน้าซึ่งกันและกัน แต่นั่นก็ไม่ได้ทำให้หัวใจเราปิด

ในทางตรงกันข้าม เราพยายามเรียนรู้ที่จะเปิดหัวใจออกมา เพื่อให้เกิดการสนทนาที่ลื่นไหลไปมาหากันได้ มิใช่เป็นเพียงการสื่อสารทางเดียวเหมือนในอดีต ที่ไม่มีใครฟังเรา พูดไปก็ไม่มีใครเข้าใจ

ในช่วงแรกนี้ หลายคนถามว่า วงไดอะล็อค ต่างจากวงสนทนาอื่นๆอย่างไร...?

ในชีวิตปกติประจำวัน เรามักจับกลุ่มพูดคุยกันแต่เรื่องนอกตัว วิพากษ์วิจารณ์คนอื่น เรื่องข่าวหน้าหนึ่ง เรื่องดารา เศรษฐกิจ การเมือง สังคม ศาสนา พูดเอามันส์ แล้วก็แล้วกันไป มันไม่เคยทำให้ชีวิตเราดีขึ้นเลย

แต่ที่นี่ เราจะพูดเฉพาะเรื่องในตัว เรื่องราวของความคิด มุมมองที่มีต่อชีวิต ความสุขจากภายใน ที่ไม่ได้ขึ้นกับปัจจัยภายนอก นี่คือสิ่งที่จะทำให้เราได้ค้นพบกับบางสิ่งที่เราไม่เคยรู้ ไม่เคยคิดถึงมาก่อน

แต่นั่นก็ไม่ได้หมายความว่าในวงนี้ ทุกคนจะต้องนำความลับ หรือเรื่องส่วนตัวมาเปิดเผยให้คนไม่รู้จักฟัง ไม่ต้องกังวลนะครับ เราสามารถพูดอะไรก็ได้ เท่าที่เราสบายใจ เปิดเผยเท่าที่เรารู้สึกว่าปลอดภัย แต่เราจะไม่กล่าวพาดพิงถึงคนที่ไม่ได้อยู่ในวง เพราะนั่นหมายถึงเรากำลังตั้งวงนินทาผู้อื่น โดยที่เขาไม่มีสิทธิ์มาแก้ต่างข้อกล่าวหา

ไดอะล็อคเป็นกระบวนการที่ทำให้เราได้รู้จักตัวเอง จากการรับฟังเรื่องราวของคนอื่น แล้วเราจะได้คำตอบที่เหมาะสมกับตัวเอง เป็นสิ่งที่เราคิดขึ้นมาได้เอง ไม่ใช่มาจากสิ่งที่เราเรียนรู้มาหรือคนอื่นยัดเยียด สั่งสอน โน้มน้าวให้เชื่อ จากนั้น เราก็จะสามารถเก็บเกี่ยว เลือกเฟ้น แล้วนำไปใช้ได้อย่างภาคภูมิใจ

ดังนั้น เมื่อมีใครถามอะไร หรือขอคำปรึกษาขึ้นมาในวงไดอะล็อค เราจะไม่ด่วนไปแนะนำ ให้ความเห็น ด้วยการยกทฤษฎี หรือการหาหลักการมาอ้างอิง แต่เราจะยกเหตุการณ์ ที่เต็มไปด้วยความรู้สึก อารมณ์และประสบการณ์ตรงมาพูดเท่านั้น

โดยที่เน้นว่ามันเป็นความจริงเฉพาะกับตัวเราเอง ณ ตอนนั้น ไม่ใช่สิ่งที่เป็นจริงเสมอไปในทุกกรณี เพราะเราไม่อาจรู้ได้ ว่าบริบทของคนอื่นนั้น มีเบื้องหลังความเป็นมาอย่างไร เราจึงไม่สามารถให้คำแนะนำที่เฉพาะเจาะจงได้

ซึ่งหากหลายๆคนได้เอื้อเฟื้อ และโยนความคิดเห็นมาทิ้งไว้กลางวง สมาชิกทุกคนจะมีสิทธิ์เลือกหยิบไปใช้ หรืออาจจะเกิดความคิดใหม่ที่ดีกว่าขึ้นมา ก็ได้เช่นกัน...

.....................

การมาฝึกไดอะล็อค จะทำให้เราเปลี่ยนแปลงได้อย่างไร…?

มันจะเป็นกระบวนการเปลี่ยนแปลงแบบค่อยเป็นค่อยไป อย่างแนบเนียนจนเราไม่ทันสังเกต จนกว่าคนใกล้ชิดของเราจะเดินมาถามอย่างสงสัย ว่าอะไรทำให้เราเปลี่ยนไป

ตัวอย่างเช่น เมื่อก่อนผมจะไม่สามารถทนฟังน้องสาวพูดจนจบได้ เพราะผมคอยจะขัด มุ่งจะสอน อยากจะแนะนำ ไม่ว่าจะมันมาจากความหวังดี หรือไม่อยากเสียเวลาฟังก็ตาม แต่น้องสาวผมก็ไม่เคยรู้สึกดีเลย เพราะเมื่อเธอมีปัญหา เธอต้องการแค่เพียงคนรับฟัง ไม่ได้อยากได้ความเห็นหรือฟังคำสั่งสอนของใคร

ส่วนตัวผมเองก็ไม่เข้าใจ รู้สึกหงุดหงิด ที่พอแนะนำไปเธอก็ดูไม่ใส่ใจ ไม่ปฏิบัติตาม แล้วก็มาบ่นกับปัญหาเดิมๆ หลังๆก็เลยไม่อยากคุยด้วย กลายเป็นว่า ความสัมพันธ์ของเราก็ห่างเหินกันไป โดยเรามองไม่เห็นสาเหตุต้นตอของปัญหา

เย็นวันหนึ่ง หลังจากผมฝึกไดอะล็อคมาสักพัก ระหว่างที่เราคุยกันตามปกติ น้องสาวผมก็เปรยขึ้นมาว่า ทำไมเดี๋ยวนี้พี่เรือรบเปลี่ยนไป รับฟังเธอพูดจนจบ แล้วก็ไม่มีปฏิกิริยารุนแรงเหมือนเมื่อก่อน ไม่ว่าเธอจะทำผิดทำถูก ผมก็เพียงยอมรับในตัวเธอและสนับสนุนให้กำลังใจเท่านั้น

นี่คือสิ่งที่เธอต้องการมากที่สุด เธอก็มีกำลังใจ พร้อมจะกลับไปเผชิญกับปัญหาด้วยตัวเองต่อ สิ่งนี้ จะทำให้เธอเข้มแข็งด้วยตัวเอง อย่างแท้จริง...

สุดท้าย ผมอยากจะเน้นว่า หากเรารู้ว่าตัวเองจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร และมันชัดเจนมาก นั่นยังไม่เรียกว่าเป็นการเปลี่ยนแปลงที่แท้จริง

เพราะมันเป็นเพียงผลลัพธ์จากแผนการที่เราคาดหวังไว้เท่านั้น มันจึงเป็นเพียงเป้าหมายที่เราทำได้สำเร็จ แต่การเปลี่ยนแปลงที่ผมพูดถึงนี้ มันคือการเปลี่ยนแปลงที่ยกระดับจิตจากภายใน เป็นไปตามทิศทางที่เราสนใจ แต่เราจะไม่รู้ว่าตัวเองจะเปลี่ยนไปอย่างไร เมื่อไหร่กันแน่….

นี่คือความมหัศจรรย์ ที่ซ่อนอยู่ภายใต้วงสนทนาอันเรียบง่าย ที่เรียกว่า ไดอะล็อค นั่นเอง